Ўзбек адабиёти устунларидан бири...

Мақсуд Шайхзода ҳақида сўз борганда, адибнинг ўзбек адабиёти равнақига қўшган ҳиссаси, ўзига хос тутган ўрни алоҳида эътироф этилади. Шу ўринда, Шайхзодани ўзбек адабиёти устунларидан бири десак, муболаға бўлмас. Етук драматург, адабий файласуф, моҳир таржимон ва педагог Мақсуд Шайхзода гарчи Озарбайжонда таваллуд топган бўлса-да, ижодий фаолиятининг гуллаган даври Ўзбекистонда кечди.

Педагогик фаолиятни бошлаган ижодкор ишдан ажралмаган ҳолда 1925 йилда Боку Олий педагогика институтини сиртдан ўқиб битирди.Адибнинг адабиётга бўлган муҳаббати болалигидаёқ уйғонди. Унинг отаси Маъсумбек халқ орасида обрўга эга шифокор бўлиб, санъат ва адабиётни севар, тарих ва фалсафага қизиқарди. Оқтош зиёлилари билан турли масалаларда суҳбатлашарди. Адабий гурунглар ёш Шайхзодага Низомий ва Фирдавсий, Навоий ва Фузулий, Пушкин ва Шекспир каби буюклар номини танитади.

Мақсуд Шайхзода 1926 йили “Миллий фирқа” ташкилотига аъзо бўлиб, мусовотчилар ҳаракатида фаол қатнашгани сабаб 1928 йили ҳибсга олинади ва Тошкентга сургун қилинади. Умрининг охирига қадар Ўзбекистонда қолиб, ижод қилиши – тақдирнинг ўзбек адабиёти ва ўзбек китобхонларига беназир туҳфаси эди.

Тошкентга илк келишидан пойтахтдаги турли газета ва журналларда фаолият олиб борди. Орадан бир йил ўтар-ўтмас адибнинг адабий фаолияти бошланди. Шоирнинг “Ўн шеър”, “Ундошларим”, “Учинчи китоб” ва “Жумҳурият” тўпламларининг нашр этилиши ўзбек адабиётга кириб келган янги садо эди.

Иккинчи жаҳон уруши содир бўлган давр... Замона зайли ёхуд давр тақозоси билан шоир жанг қаҳрамонларини улуғловчи, фронт орқасидаги кишиларининг фидокорона меҳнатини ифодаловчи “Кураш нечун”, “Жанг ва қўшиқ”, “Капитан Гастелло”, “Кўнгил дейдики” каби шеърий тўпламларини яратди. 1944 йилда “Жалолиддин Мангуберди” (1944) тарихий драма ва бошқа қатор публицистик асарлари дунёга келди.

Урушдан сўнг, тинч қурилиш йилларида халқ зафарли меҳнатини, тинчликни улуғловчи “Ўн беш йилнинг дафтари”, “Олқишларим”, “Замон торлари”, “Шуъла”, “Чорак девони” каби шеърий тўпламлари дунё юзини кўрди.

Шайхзода ижодида “Тошкентнома” достони алоҳида ўрин тутади. Яхлит воқеа асосига қурилмаган асарда шоир шахсиятининг ўзига хос қирраларига гувоҳ бўламиз.

Мақсуд Шайхзода 1967 йил 19 феврал куни оғир хасталик сабаб вафот этди. Айни ижод палласи, оламга теран нигоҳ билан боқадиган, сабр ва қаноатга тўла навқирон ёшда оламни тарк этган ижодкорнинг асарлари боқийдир. Йиллар ўтса-да, адибнинг адабий мероси нодир жавоҳир каби жилоланиб, сайқалланиб бораверади.

Одина ҚАЛИЛОВА,
Яшнобод туманидаги 23-умумтаълим мактаби она тили ва адабиёт ўқитувчиси.

Таҳлилий мақолалар

Admin. Жойлаштирган санаси: 23-11-2020, 12:18

Асосий сахифа » Таҳлилий мақолалар » Ўзбек адабиёти устунларидан бири...

Сайтга кириш