ОИЛАВИЙ НИЗОЛАРНИНГ ЮЗАГА КЕЛИШИ САБАБЛАРИ

Оила жамиятнинг муҳим маънавий негизи ҳисобланади. Муайян жамиятда комил инсоннинг карор топишида оиланинг урни бенихоя каттадир. Ёшлар жамиятнинг ва давлатнинг асосий диккат марказида турганлиги боис уларни турли хил салбий ходисалардан химоя килиш жиноят хукуқининг асосий вазифаларидан хисобланади. Жиноят кодексининг махсус кисми шахсга карши жиноятлар булимида оилага, ёшларга ва ахлоққа карши каратилган жиноятлар учун жавобгарлик белгиланган бўлиб, бу жиноятларнинг объекти оила, ёшлар ва ахлоқ хисобланади.
Объектив томондан бу жиноятлар бевосита оилага, ёшларга ва аҳлоққа қарши қаратилган ижтимоий хавфли қилмишларда намоён бўлади. Мазкур жиноятлар субъектив томондан қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъектти 16, 18 ёшга тўлган ақли расо шахслардир.
Вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатли шахсларни модий таминлашдан бўйин товлаш жинояти учун жавобгарлик Жиноят кодексининг 122-моддасида назарда тутилган. Жиноятнинг объектив томони суднинг хал қилув қарорига мувофиқ моддий ёрдамга муҳтож бўлган вояга етмаган ёки меҳнатга лаёкатсиз шахсларни боқиш учун ундириладиган маблағларни жами уч ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламасликда ифодаланади.
Вояга етмаган шахслар деганда 18 ёшга тўлмаган шахслар тушунилади. Меҳнатга лаёқатсиз шахслар— биринчи ва иккинчи гуруҳ ногиронлари ёки касаллиги туфайли вақтинча меҳнат лаёқатини йўқотган шахслардир. Субъектив томондан жиноят қасдцан содир этилади. Мазкур жиноятнинг субъекти суднинг ҳал қилув қарорига биноан моддий ёрдамга муҳтож вояга етмаган ёки меҳнатга лаёқатсиз шахсларни моддий таоминлаш вазифаси зиммасига юкланган 18 ёшга тўлган ақли расо ҳар қандай шахс бўлиши мумкин.
Ота онани моддий таминлашдан бўйин товлаши жиноятининг объекти ахлоқ, ота-оналар ёки уларнинг ўрнини босувчи шахсларнинг соғлиғи ва хаётидир. Жиноятнинг объектив томони суднинг ҳал қилув қарорига биноан меҳнатга лаёқатсиз ва моддий ёрдамга мухтож бўлган ота-онани ёки уларни ўрнини босувчи шахсларни моддий таминлаш учун ундириладиган маблағнинг вояга етган шахслар томонидан жами 3 ойдан ортиқ муддат мобайнида тўламаслигида ифодаланади.
Ота-оналар - 55 ёшга тўлган аёллар, 60 ёшга тўлган эркаклар ҳамда 1 ва 2 гуруҳ ногиронлари меҳнатга лаёкатсиз шахслар хисобланади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъекти 18 ёшга тўлган ақли расо жисмоний шахслардир.
Болани алмаштириб қўйиш жинояти учун жавобгарлик Жиноят кодексининг 124-моддасида берилган. Жиноятнинг объекти боланинг ўзи ва ота-оналарининг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатлари ва ахлоқ нормалари ҳисобланади. Объектив томондан жиноят тамагирлик ёки бошқа паст ниятларни кўзлаб, болани алмаштириб қўйишда ифодаланади. Қилмиш, бола алмаштириб қўйилган пайтдан эътиборан тамомланган деб эътироф этилади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъекти хусусий туғриқхона, чақалоқлар уйи ва ҳоказо муассасаларнинг ходими, 16 ёшга тўлган ақли расо шахсдир.
Фарзандликка олиш сирини ошкор қилиш жинояти объекти оиланинг манфаатлари, боланинг нормал ахлоқий ривожланиши хисобланади. Объектив томондан жиноят фарзандликка олувчининг (мазкур шахслар вафот этган холларда васийлик ва хомийлик органларининг) розилигисиз фарзанд қилиб олинган ўғил ёки қизбола хақидаги маълумотларни ошкор этиши, фукаролик ҳолатини қайд этиш ёзувлари китобидаги фарзандликка олувчилар боланинг қон-қариндоши эмаслигини англаш мумкин бўлган кўчирмаларни беришда ифодаланади. Ўғил ёки қизболанинг фарзандликка олингани хақидаги сир ошкор этилган пайтдан эътиборан жиноят тамомланган ҳисобланади. Субъектив томондан жиноят тўғри қасддан содир этилади. Жиноятнинг субъекти ҳар қандай шахс шу жумладан фарзандликка олган эр-хотиндан биронтаси ҳам бўлиши мумкин.

Тўлқин ХАКИМОВ
Фуқаролик ишлари бўйича
Дўстлик туманлараро судининг судьяси

"Фаровон юрт" газетаси

Admin. Жойлаштирган санаси: 30-06-2020, 19:06

Асосий сахифа » "Фаровон юрт" газетаси » ОИЛАВИЙ НИЗОЛАРНИНГ ЮЗАГА КЕЛИШИ САБАБЛАРИ

Сайтга кириш